از دو منظر می‌توان لزوم تولید صادرات‌محور را تبیین کرد؛ یکی از آن‌ها ارتباط تولید صادرات‌محور به ثبات بازار ارز و دیگری ارتباط آن با تورم است که هر دو موضوع این روز‌ها دغدغه اکثریت جامعه است. تولید صادرات‌محور ملاحظاتی دارد که فعالان اقتصادی و دولت باید به این ملاحظات توجه داشته باشند. تولید کالای صادرات‌محور با توجه به دو بازار داخلی و خارجی قابل بررسی است. در رابطه با بازار خارجی، واضح است که کالایی توان صادرشدن به خارج از کشور را دارد که بتواند استاندارد‌های جهانی را دارا باشد. برای کسب این استانداردها، کالا از یک جهت باید کیفیت بالایی داشته باشد و از جهت دیگر با شرایط کشور هدف در مواردی مثل نوع بسته‌بندی هماهنگ باشد. صادرات کالا‌ها باعث خواهد شد بعد از فروش کالا که پول آن به ارز کشور خارجی دریافت می‌شود، به کشور برگردد. این بازگشت ارز باعث خواهد شد ارز در بازار عرضه شود. طبق قانون عرضه و تقاضا، همین که عرضه ارز به میزان کافی در بازار انجام شود، باعث خواهد شد عرضه کاهش پیدا نکند و قیمت ارز بالا نرود.
همانطور که گفته شد، برای صادرات محصولات نیاز است کالا‌ها با کیفیت بالاتری تولید شوند. این افزایش کیفیت، باعث می‌شود کالا‌های داخلی از نظر کیفیت قابل رقابت با کالا‌های وارداتی باشند و در نتیجه تمایل مردم برای خرید محصولات داخلی بیشتر شود، بنابراین تأثیر نگاه صادرات‌محور در بازار داخلی، تمایل بیشتر مردم به خرید کالای با کیفیت داخلی است. در این صورت، با تمایل مردم به خرید کالای داخلی، نیاز کشور به واردات کاهش پیدا خواهد کرد. کاهش واردات نیز به کاهش تقاضای ارز منجر خواهد شد. قبل‌تر نقش عرضه ارز حاصل از صادرات طبق قانون عرضه و تقاضا بیان شد، کاهش واردات و در نتیجه کاهش تقاضای ارز نیز تأثیر مشابهی دارد. در صورت وجود نداشتن تقاضای زیاد، قیمت ارز افزایش پیدا نخواهد کرد، بنابراین تولید کالای صادرات‌محور هم باعث ارزآوری و هم باعث کاهش نیاز به ارز برای واردات شده است، در نتیجه می‌توان گفت داشتن نگاه صادراتی به ثبات بازار ارز منجر می‌شود.
موضوع دوم، ارتباط تولید صادرات‌محور با مسئله تورم است. یکی از مشکلاتی که الان در کشور با آن روبه‌رو هستیم، مسئله رشد بسیار بالای نقدینگی در چند دهه اخیر است. میزان نقدینگی در اقتصاد می‌تواند تأثیر قابل توجهی بر تقاضا برای کالا‌ها داشته باشد. اگر میزان نقدینگی افزایش یابد، مردم قدرت خرید و احتمالاً تمایل بیشتری به خرید کالا‌ها و خدمات خواهند داشت، این موضوع باعث افزایش تقاضا برای کالا‌ها می‌شود. اگر افزایش نقدینگی باعث افزایش تقاضا بدون افزایش همزمان عرضه کالا‌ها شود، می‌تواند به افزایش قیمت‌ها و تورم منجر شود. این اتفاق زمانی رخ می‌دهد که عرضه کالا‌ها نتواند با سرعت و میزان تقاضا هماهنگ شود، بنابراین از آنجا که تقاضا برای کالا‌ها افزایش یافته و عرضه کالا‌ها رشد نکرده است، قیمت‌ها وارد مرحله افزایش می‌شود و تورم را به همراه خواهد داشت.
از طرف دیگر، اگر عرضه کالا‌ها با سرعت افزایش یابد و با تقاضا هماهنگ شود، می‌تواند اثرات منفی تورم را کاهش دهد. در این حالت، افزایش تقاضا برای کالا‌ها از طریق افزایش عرضه کالا‌ها تعدیل و قیمت‌ها ثابت می‌شود یا حتی کاهش می‌یابد. توازن بین عرضه و تقاضا در اقتصاد بسیار مهم است و میزان نقدینگی صحیح و همگام با رشد عرضه کالا‌ها باید مدنظر قرار گیرد تا اثرات منفی تورم کاهش یابد. سیاست‌های پولی و مالی، اصلاح سیاست‌های تولید، توزیع و کنترل عرضه نقدینگی از جمله روش‌هایی هستند که می‌توانند به کنترل تورم و توازن بین عرضه و تقاضا در اقتصاد کمک کنند.
طرف دیگر کنترل نقدینگی، افزایش‌دادن تولید است. همانطور که ذکر شد، تولید کالا با نگاه صادراتی، باعث ارتقای کیفیت می‌شود و ارتقای کیفیت این تمایل را در مردم ایجاد می‌کند که از تولید داخلی بیشتر استفاده کنند. استفاده بیشتر مردم از تولید داخلی باعث خواهد شد تولیدکنندگان فروش بیشتری تجربه کنند. فروش بیشتر این امکان را برای تولیدکنندگان فراهم می‌کند که تولید خود را افزایش دهند، پس بنابراین می‌توان نتیجه گرفت تولید کالا با نگاه صادراتی منتهی به کنترل تورم می‌شود. اکنون که لزوم تولید صادرات‌محور بیان شد، تعدادی از ملاحظاتی که تولیدکنندگان و دولت برای تبدیل محصول خود به یک محصول صادراتی باید به آن توجه کنند، بیان می‌شود:
۱) کیفیت محصول: کیفیت محصول یکی از عوامل حیاتی برای تبدیل آن به یک محصول صادراتی است. محصول باید با کیفیتی بالا و مطابق استاندارد‌های بین‌المللی تولید شود. توجه به جزئیات فنی، طراحی، عملکرد، مواد اولیه استفاده‌شده و سایر ویژگی‌های مرتبط با کیفیت محصول بسیار مهم است.
۲) رقابت‌پذیری قیمت: در بازار بین‌المللی، قیمت یکی از عوامل تصمیم‌گیری برای خریداران است. تولیدکنندگان باید قیمت محصول را بازنگری، تنظیم و با سایر رقبا در بازار جهانی رقابت کنند. بررسی هزینه‌های تولید، بهره‌وری، هزینه‌های حمل‌ونقل و عوامل دیگر مرتبط با قیمت‌گذاری برای محصول صادراتی بسیار حائز اهمیت است.
۳) تطابق با استانداردها و مقررات بین‌المللی: در صادرات، تطابق با استانداردها و مقررات بین‌المللی از جمله استاندارد‌های فنی، بهداشتی، ایمنی و محیط زیستی ضروری است. تولیدکنندگان باید از رعایت این استانداردها و مقررات اطمینان حاصل کنند تا بتوانند به بازار‌های خارجی وارد شوند و رضایت خریداران بین‌المللی را جلب کنند.
۴) تحقیق و توسعه: برای تبدیل محصول به یک محصول صادراتی، تولیدکنندگان باید به تحقیق و توسعه محصول خود اهمیت دهند. به‌روزبودن با فناوری‌ها، نوآوری و بهبود مداوم محصول، بهبود فرایند‌های تولید و بهبود کارایی می‌تواند به تقویت قابلیت رقابتی و جذابیت محصول برای بازار‌های خارجی کمک کند.
۵) شناخت بازار و بازاریابی: تولیدکنندگان باید بازار‌های هدف خود را به خوبی بشناسند و نیاز‌ها و ترجیحات خریداران در آن بازار‌ها را درک کنند. استراتژی‌های بازاریابی و فروش مناسب برای جذب مشتریان خارجی و ایجاد ارتباط با شبکه‌های توزیع و بازاریابی بین‌المللی بسیار حائز اهمیت است.
۶) حمایت دولتی: تولیدکنندگان نیاز به حمایت دولتی دارند تا بتوانند محصول خود را به بازار‌های خارجی صادر کنند. این حمایت‌ها شامل تسهیلات مالی، کاهش مالیات، تسهیلات گمرکی و برنامه‌های تشویقی صادرات است. تولیدکنندگان باید با قوانین و سیاست‌ها آشنا باشند و از آن‌ها بهره‌برداری کنند.
۷) خدمات پس از فروش: ارائه خدمات پس از فروش قابل اعتماد و بموقع به مشتریان در بازار‌های خارجی اهمیت دارد. تضمین کیفیت، تعمیر و نگهداری، تأمین قطعات یدکی و سایر خدمات مرتبط با محصول برای حفظ رضایت مشتریان و ایجاد اعتماد در بازار‌های خارجی ضروری است.
۸) شبکه توزیع و لجستیک: برنامه‌ریزی مناسب برای شبکه توزیع و لجستیک نیز برای تبدیل محصول به یک محصول صادراتی ضروری است. تولیدکنندگان باید به تأمین حمل‌ونقل مؤثر و بهینه، مدیریت زنجیره تأمین بین‌المللی و حل مشکلات مربوط به صادرات توجه کنند.
تمام این ملاحظات در کنار تحلیل بازار، رقابت‌پذیری، مدیریت مالی و استراتژی کسب‌وکار به تبدیل محصول به یک محصول صادراتی کمک خواهند کرد. در نهایت، برای موفقیت در بازار‌های خارجی، تولیدکنندگان باید به دقت برنامه‌ریزی کنند و بهبود مستمر، نوآوری و پاسخگویی به نیاز‌ها و ترجیحات مشتریان را در نظر بگیرند، در نتیجه تولید صادرات‌محور می‌تواند به ثبات بازار ارز و کنترل تورم کمک کند و این موضوع نیازمند تلاش فعالان اقتصادی و دولت و توجه آن‌ها به ملاحظات مختلف در راستای افزایش رقابت‌پذیری محصولات صادراتی است.
| پژوهشگر اقتصاد
